- Szczegóły
-
Utworzono: środa, 24 sierpnia 2022, 10:28
-
Odsłony: 1295
13 sierpnia w Warszawie, w wieku 86 lat, zmarła prof. dr hab. Alina Kowalczykowa, profesor historii literatury polskiej, autorka licznych publikacji naukowych z dziedziny humanistyki, członkini Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, PEN Clubu, Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Instytutu Badań Literackich PAN. W swoich pracach zajmowała się głównie zagadnieniami romantyzmu .
Urodziła się w Warszawie 19 lutego 1936 roku. Była córką prof. Stanisława Lorentza (1899 - 1991), dyrektora Muzeum Narodowego w latach 1936-1982. Studiowała na Uniwersytecie Warszawskim, najpierw fizykę, a potem polonistykę. W 1957 roku podjęła pracę w Pracowni Bibliografii Retrospektywnej Instytutu Badań Literackich PAN, jako autorka zadebiutowała w roku 1959 na łamach „Przeglądu Humanistycznego”. Odbyła studia doktoranckie w IBL. W 1966 roku obroniła napisaną pod kierunkiem profesora Kazimierza Wyki rozprawę doktorską Rozwój twórczości lirycznej Antoniego Słonimskiego w latach 1918–1935. W tym czasie nawiązała bliską współpracę z „Pamiętnikiem Literackim”. Od 1973 roku pracowała w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach ( została stamtąd zwolniona w roku 1982 w ramach represji politycznych). W 1976 roku uzyskała habilitację w Instytucie Badań Literackich za pracę Romantyczni szaleńcy, wydaną rok później nakładem Państwowego Wydawnictwa Naukowego. Od 1982 roku wykładała na Uniwersytecie Łódzkim. W roku 1991 przyznano jej tytuł profesora. Była wybitnym znawcą twórczości i autorką książek o Juliuszu Słowackim, Stefanie Żeromskim i Antonim Słonimskim. Zawodowo związana była najdłużej z Instytutem Badań Literackich PAN, w którym pracowała od 1957 roku. W latach 1973–1982 wykładała na uczelni w Kielcach, zwolniona z pracy z powodów politycznych w stanie wojennym. Przez piętnaście lat, od 1982 do 1997 roku, była wykładowczynią Uniwersytetu Łódzkiego, prowadząc zajęcia z literatury polskiej XIX i XX wieku. W 1997 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W uznaniu jej zasług, 9 sierpnia 2002 roku Rada Gminy Sawin nadała Pani Alinie Kowalczykowej tytuł Honorowego Obywatela Gminy Sawin.
Pani Profesor wielokrotnie zaszczycała swoją obecnością naszą gminę. Uczestniczyła w okolicznościowych uroczystościach i sesjach popularnonaukowych. Była mecenasem wydania jednego z numerów naszej gazety „Znad Lepietuchy” W artykule „Nie nazywajcie mnie Panią Profesor ….” W gazecie „Znad Lepietuchy” Regionalnego Towarzystwa Gminy Sawin z marca 2002 r. nasza mieszkanka, Elżbieta Steć tak napisała o Pani Alinie: „To Ona właśnie zwróciła uwagę na naszą miejscowość. W podręczniku języka polskiego do klasy III gimnazjum zamieściła informację o Regionalnym Towarzystwie Gminy Sawin. W publikacjach, które rozchodzą się na terenie całej Polski zaznacza uczuciowy związek z naszą miejscowością i mieszkańcami.
Niewielu z nas miało zaszczyt i przyjemność znać osobiście Panią Profesor, lecz niektórych z nas poznała. Szczyciła się tym, że jest jedną z nas. Przy każdej okazji podkreślała związek z naszą gminą. Na poczesnym miejscu na biurku przy którym pracowała znajdował się herb gminy i obraz podarowany przez Regionalne Towarzystwo Gminy Sawin Dom Pani Aliny był zawsze dla nas, członków Stowarzyszenia Nauczycieli Humanistów „ Prowincja”, otwarty. Mieszkanie było skromne, ale pełne bezcennych książek. Każdy z Nas wyjeżdżając był wyposażany w pełen ich zestaw, czasem tak wielki, że trudno było zmieścić do bagażnika samochodu, z zadaniem przekazania naszym bibliotekom. Ja dzięki Pani Alinie dostawałem szczególnie te poświęcone powstaniu styczniowemu, ale także bezcenną dla Nas Sawiniaków powieść „Krewni” Józefa Korzeniowskiego, która znajduje się w zasobach Gminnej Biblioteki w Sawinie. Nasze spotkania, u Pani Profesor zawsze były pełne ciepła i życzliwości i kończyły się obiadem. W moich wspomnieniach pozostanie zawsze uśmiech, wielkie zaufanie do ludzi, poświęcenie dla innych, a także pani Alina ciągnąca za sobą wózeczek i czytającą „Gazetę wyborczą”. My nauczyciele ze stowarzyszenia często pytaliśmy p. Alinę ile czasu poświęca na sen. Odpowiadała krótko, na sen szkoda czasu. Ludzie starsi powinni spać krótko, szkoda życia. Dlatego tak dużo pozostawiła po sobie w swoim dorobku naukowym i działalności społecznej. Wspominała także o wielu problemach związanych z utrzymaniem muzeum Stefana Żeromskiego, jako zobowiązanie wobec przyjaciółki Moniki Żeromskiej, córki pisarza, a także sprawach przyziemnych, m.in działce i budowie domu. Jej oczkiem w głowie był program kursów naukowych dla nauczycieli z prowincji. Z jej inicjatywy powstały kursy, szkolenia w 1996 r. Celem tych szkoleń było wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży z prowincji – przez podnoszenie kwalifikacji ich nauczycieli. Kursy modyfikowały wiedzę wyniesioną ze studiów oraz uzupełniały ją o elementy, które nie wchodziły do programów kształcenia uniwersyteckiego (tematy dawniej poza cenzurą, nowe metody interpretacji dzieł sztuki, literatura i sztuka współczesna oraz przedmioty, przygotowujące do działań na rzecz lokalnej społeczności: sprawy mniejszości, kultura regionu itp.). Kursy były bezpłatne, finansowane wyłącznie z grantów i dotacji. Brali w nich udział nauczyciele (poloniści, historycy, nauczyciele przedmiotów artystycznych) oraz bibliotekarze, mieszkający w okolicach najbardziej oddalonych od ośrodków życia naukowego i kulturalnego, pochodzący z tzw. Ściany Wschodniej, od Suwalszczyzny po Przemyskie i Podkarpacie i tzw. Zachodniej – okolice Piły, Gorzowa, Konina. Program był adresowany do nauczycieli liceów i gimnazjów, a także szkół podstawowych. Wśród nich byli min. Elżbieta Steć, Beata Uhruska, Krzysztof Opas, Hubert Wiciński Na kursach mieliśmy szanse spotkać i mieć zajęcia z wybitnymi przedstawicielami nauki i kultury m.in.: w problematykę literaturoznawczą (prof. Jerzy Święch, prof. Ryszard Nycz, prof. Adam Karpiński, prof. Krzysztof Kłosiński, prof. Jerzy Snopek, prof. Ewa Paczoska, dr Krzysztof Mrowcewicz, prof. Alina Kowalczykowa), psychologiczną: (prof. Bogdan Wojciszke Uniwersytet Gdański, wielokrotnie prof. Anna Brzezińska), filozoficzną (prof. Roman Piłat), historyczną w odniesieniu do współczesności (prof. Bohdan Cywiński, dr Jacek Leociak, prof. Janusz Tazbir, prof. Andrzej Paczkowski), zakres sztuki dawniej i współczesnej (prof. Maria Poprzęcka, prof. Waldemar Baraniewski) i dawnej (prof. Jerzy Myśliwiec), muzyczną (Elżbieta i Marek Staniszowie), teatralną i filmową (prof. Andrzej Wajda, Krystyna Zachwatowicz, Krzysztof Zanussi. Prof. Maria i Marek Hendrykowscy, prof. Dobrochna Ratajczak, prof. Zofia Kucówna), problem konfliktów pokoleniowych (prof. Przemysław Czapliński, dr Piotr Łuszczykiewicz). Mówiło się, że dla Pani Aliny nie ma rzeczy niemożliwych i tak też było. Była wspaniałym człowiekiem, otwartym na ludzi i nowe doświadczenia, człowiekiem mądrym, silnym i dowcipnym, który swą niespożytą energią zmieniał świat na lepsze.
Pogrzeb Pani Profesor Aliny Kowalczykowej odbędzie się 26 sierpnia (piątek) o godzinie 12:00 na cmentarzu Ewangelicko- Augsburskim (ul. Młynarska 54/56/58 w Warszawie). Pani Profesor spocznie w grobie rodzinnym Lorentzów i Kowalczyków.
Hubert Wiciński
